Ewangeliarz z Lorsch zwany również Złotym Kodeksem z Lorsch – średniowieczna bogato iluminowana księga liturgiczna powstała w ok. 810 r. na dworze Karola Wielkiego. Początkowo znajdowała się w zbiorach biblioteki klasztoru w Lorsch, od XVI wieku należała do kolekcji Bibliotheca Palatina.
Ewangeliarz powstał na dworze Karola Wielkiego, skąd trafił do klasztoru w Lorsch najprawdopodobniej za sprawą opata Adelunga (804-837).Ewangeliarz jest ilustrowany , złotem napisany, z okładką z kości słoniowej.
Po rozwiązaniu klasztoru w Lorsch w 1556, biblioteka opactwa stała się częścią słynnej Bibliotheca Palatina, utworzonej z inicjatywy księcia Otto Henryka (1556-1559) w Heidelbergu.
Po wojnie trzydziestoletniej, manuskrypt tak jak i cała Bibliotheca Palatina, miał być przesłany przez księcia bawarskiego Maksymiliana I w podarunku papieżowi Grzegorzowi XV. Do Rzymu dotarła jedynie druga część rękopisu, która znajduje się do dziś w zbiorach Biblioteki Watykańskiej.
Tylna okładka przedstawiająca Chrystusa została oddzielona od tekstu i należy obecnie do Muzeów Watykańskich.Okładka została oddzielona od księgi zapewne przed 1785 r. W połowie XVIII wieku na jej podstawie wykonano miedzioryt. Oryginał okładki odnalazł się w 1853 r. przy okazji licytacji kolekcji księcia Soltikoffa i został wywieziony do Anglii, gdzie poprzez zbiory Webba trafił w końcu do Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.Rękopis pozbawiony okładki znalazł się natomiast przed 1785 r. w posiadaniu austriackiego kardynała Christopha Antona Migazziego, grafa Wall i Sonnenthurm (1714-1803). Migazzi sprawował urząd arcybiskupa Wiednia i posiadał bogatą bibliotekę. W 1785 r. Migazzi sprzedał ewangeliarz wraz z innymi 8000 książek węgierskiemu biskupowi Siedmiogrodu Ignácowi Grafowi Batthyányemu (1741-1798), który był znanym znawcą literatury i mecenasem sztuki w Siedmiogrodzie.Po śmierci biskupa księgozbiór został przeniesiony do wczesnoklasycystycznego budynku dawnego kościoła klasztornego, gdzie do chwili obecnej znajduje się około połowa z 64 000 książek Batthyaneum, które tworzy filię rumuńskiej Biblioteki Narodowej. Pierwsza część ewangeliarza z Lorsch należała zawsze do najcenniejszych zachodnioeuropejskich rękopisów łacińskich w zbiorach rumuńskich.
Bogato iluminowana pierwsza część księgi wraz z okładką z kości słoniowej przedstawiającą Matkę Boską została skradziona z transportu do Rzymu. Najprawdopodobniej trafiła do prywatnej kolekcji późniejszego bibliotekarza Biblioteki Watykańskiej Leo Allatiusa (1586-1669), który organizował wywóz zbiorów z Heidelbergu. Ze 196 skrzyń ze zbiorami 12 miało stać się własnością Allatiusa.
Na zdjeciach:
Ewangeliarz z Lorsch:Chrystus,okładka z kości słoniowej,Jan Ewangelista,Łukasz Ewangelista ,Marek Ewangelista i Mateusz Ewangelista.
