W mitologii perskiej: bóg słońca i światłości, opiekun przysiąg i układów, patron wojowników i władców;
w Indiach: ten, który zaprowadzał zgodę między ludźmi, czuwa nad przestrzeganiem umów, wiązany ze Słońcem, uosabia łagodny, opiekuńczy aspekt władzy królewskiej
Zarówno wedyjskie Mitra jak i awestyńskie Mithra wywodzą się ze słowa mitra, oznaczającego przysięgę, pakt, ugodę, przyjaźń. Stad nazwa boga przymierza.
W sanskrycie oraz współczesnych językach indoaryjskich – przyjaciel.W mitologii perskiej Mithra był bogiem słońca i światłości, opiekunem przysiąg i układów, patronem wojowników i władców, bogiem-słońcem zrodzonym ze skały.
Początkowo Mitra wraz z Waruną i Arjamanemstanowił trójcę bóstw nieba. Indyjski Mitra jest przedstawiony w Wedach jako ten, który zaprowadzał zgodę między ludźmi. Czuwa nad przestrzeganiem umów. Wiąże się go także ze Słońcem. Uosabia łagodny, opiekuńczy aspekt władzy królewskiej. Wraz z Waruną odzwierciedla stałość i niewzruszoność zasad rządzących wszechświatem. Jest tym, który przywraca ład.
W okresie hellenistycznym bóg pojawił się w Grecji, gdzie jego kult nabrał cech ezoterycznych. Był identyfikowany z greckim Apollem lub Heliosem.
W I wieku kult Mitry (mitraizm) zaczął szerzyć się w Rzymie (mitreum). Jego ślady można odnaleźć m.in. w podziemiach znajdujących się pod obecną bazyliką św. Klemensa (San Clemente).
W III i IV wieku mitraizm został włączony do państwowego kanonu religijnego w Rzymie. Mitrę przedstawiano jako młodzieńca w tunice i czapce frygijskiej na głowie, zabijającego byka.
Atrybuty i przymioty Mitry zostały opisane w Aweście, która tytułuje go Panem Zobowiązań i opisuje jako ducha umów, personifikując w jego osobie Lojalność. Jako władca ładu Mitra panował nad zmianami kosmicznymi, strzegł porządku społecznego, chronił majestat królewski i występował jako sędzia w zaświatach.
Szczególnymi względami Mitra był obdarzany przez wyznawców w okresie równonocy jesiennej, a miesiącem, poświęconym bóstwu, był październik – mehr.
Mitra był przedstawiany jako wojownik w pełnym uzbrojeniu na zaprzęgniętym w białe konie rydwanie.Nie da sie ukryć, ze jest to opis znany nam jako postać aniola Michala walecznego wojownika na bialym koniu.Wszystkie imiona bohaterów byly zmieniane przez kazdy naród , ale zawsze chodzilo o ta sama postać.Potem zrobiono z niego Zeusa a jeszcze pózniej Jezusa. Robiono wszystko by wymazać go ludziom z pamieci, wiec zmieniano i przekrecano co sie tylko dalo.Az w koncu stal sie tylko legenda i prawie o nim zapomniano.
Jednak ziemia nie pozwolila by zaginal po nim ślad i archeolodzy znajduja coraz wiecej dziel sztuk i informacji o bohaterach wcześniejszych ksiag świetych Avesty i Rygwedy.
Na zdjeciu:
Płaskorzeźba, przedstawiająca Mitrę, Szapura II i Ormuzda; pod stopami stojących leży martwy Julian Apostata.
Mitra zabijający byka, relief z II wieku, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu.
