Na czele panteonu stał twórca kosmosu, pan nieba, świetlisty Dievas (odpowiednik staroindyjskiego Djausa i greckiego Zeusa). W trakcie jego połączenia się z Zemyną (Ziemią) narodził się świat, któremu należało zapewnić prawa gwarantujące trwanie. Tak więc świetlisty i dobry bóg nieba obdarzony został wszechwiedzą, stał na straży ładu.
W odbiorze kosmosu zaznacza się dualizm – każda dziedzina życia ujawnia swój drugi, demoniczny aspekt.
Ważne miejsce w panteonie zajmują dwaj synowie nieba, bliźniacy Szweistiks i Auseklis – opiekunowie świata, przedstawiani w postaci konia i byka. To oni, na podobieństwo Prometeusza, przynieśli ludziom ogień, darowali nasiona, wykuli narzędzia, wykonali pierwsze naczynia i przekazali najstarszym, jak żyć i jak się cieszyć życiem. Za opiekę nad domem i zdolność uwalniania od chorób składano im ofiary ze zwierząt.
Podstawę wiary pruskiej stanowił kult przyrody i zjawisk przez nią wywołanych. Bałtowie nie musieli wznosić swym bogom świątyń, gdyż uważali, że zastępuje je przyroda. Litwini czcili gaje lub święte drzewa (mężczyźni – dęby, kobiety zaś lipy), nazywając miejsca z nimi związane romowe – od ruomot: „wyrastać”. Wśród litewskich bóstw szczególną czcią otaczano postaci żeńskie. Najwyższe miejsce na tamtejszym Olimpie zajmowała pani ziemi – Zemyna. W ofierze składano piwo. chleb i pierwociny plonów.
Koncepcja zodiaku dotarła na ziemie Bałtów w epoce żelaza z terenów śródziemnomorskich i została zaadoptowana do naszego systemu wierzeń i symboliki cyklu naszej północnej przyrody.
Koło roczne podzielone bylo na znaki. Linie przechodzące przez środek koła dzielą rok na pory roku. Początek roku odpowiada symbolicznie punktowi początku świata. Pierwszy zodiakalny miesiąc zimowy wiąże się z gwiazdozbiorem Raka (Cancer). Jego pruską nazwą jest Aūss Pippelis (Złoty Ptak). Jego odbiciem w tradycji są małe słomiane ptaszki wieszane w domach w święta Kalāndas. Noc przesilenia Zimowego to Kalāndas. Stary świat umiera ze Słońcem, ale dzięki Pikkulsowi nowe Słońce rodzi się na nowo. Mitologicznie odpowiadają one nurowi – w tego wodnego ptaka inkarnował Autrīmpus nurkując w praoceanie po materiał, z którego potem został stworzony świat. Miesiąc ten jest pierwszym miesiącem nowego Słońca, odbiciem pierwszego okresu w dziejach świata. Jakością powiązaną z tym znakiem jest Gīwan (Życie).
Ludność kultur bałtyjskich, ściśle związana z krajobrazem wodnym, była przekonana, że Słońce (Saule) po przebytej wędrówce podczas dnia pogrąża się w odmętach morza i znika. Tam. gdzie przebywało w nocy, miała się znajdować kraina zmarłych. Nad brzegiem czekała na Saule złota łódź, która przewoziła je na wschodnią stronę widnokręgu. Niektóre pieśni-legendy litewskie mówią, że podczas takiej podróży Słońce śpi, inne zaś, że w tej krainie bez powrotu ogrzewa biedne dusze zmarłych. Istotny jest fakt, że rozpoczyna swą wędrówkę z jednej, a kończy z drugiej strony widnokręgu. Płynie po morzu okalającym ze wszystkich stron Ziemię, która znajduje się w środku potężnego praoceanu.
Żeńskie bóstwo, jedne z najważniejszych w panteonie. Uosabia Słońce, jej ojcem jest Dēiws Ukapirmas czyli Stwórca.
Sauli wędruje w dzień przez niebo w powozie zaprzężonym w dwa konie . Jej tarcza wykuta przez Swāikstika daje światło i ciepło (ogień Saūli) całej Ziemii.
Ogień ten trafia do roślin i dalej do zwierząt i ludzi za pośrednictwem bogini Kurka. W nocy Saūli łodzią przemieszcza się z powrotem na wschód, po dolnym oceanie niosąc swe światło światu podziemnemu. Szczyt góry Anapilis, gdzie przebywają dusze czyste nazywa się ogrodem Saūli. Wschodem i zachodem Słońca opiekują się jej córki – Deinaīna i Bitaīna (poranne i wieczorne manifestacje planety Wenus). Światło Saūli daje ochronę przeciwko złym duchom. Dlatego pewne prace na polu powinny się zakończyć przez zmierzchem.
Saūli jest często przedstawiana jako złotowłosa kobieta, ubrana w kosztowne szaty – nosi strój ze złotego jedwabiu, złoty szal i koronę. Rydwan, którym jeździ po niebie, ciągnięty jest przez dwa białe rumaki o złotych grzywach. Saūli jest mocno związana z morzem. Pogrąża się w nim pod koniec swej codziennej podróży, aby wykąpać się i umyć swe rumaki, następnie podróżuje łodzią. Nocą podróżuje przez świat podziemny.
Saūli jest bogata, lecz ciężko pracuje dbając o swe ziemie, pola i bydło. W przeciwieństwie do kapryśnego Mīniksa, któremu zdarza się zniknąć na kilka dni, Saūli zawsze wschodzi i wypełnia swoje obowiązki – „Jej praca nigdy nie jest skończona”. Jest bardzo kochana przez ludzi, o czym świadczyć może duża ilość dain – starych hymnów i modlitw, w których jest wymieniana.
Kocha wszystkich ludzi i wszystkich obdarza swymi promieniami. Jej miłość dla ludzi jest porównywalna z miłością matczyną. Dobre kobiety są często do niej porównywane. Saūli jest również opiekunką tradycyjnych prac kobiecych, odpowiada też za żyzność ziemi i uzdrawianie.
W obecności Saūli demony i złe duchy uciekają a ludzie mogą bezpiecznie zająć się swymi sprawami. Ale gdy opuszcza ona niebo, pewne prace muszą się zakończyć. Praca bez jej opieki wystawia człowieka na niebezpieczeństwo ze strony niebezpiecznych duchów.
Ponadto, pasterze uważają Saūli za swego jedynego strażnika i mają wiele pieśni dedykowanych jej. Zwracają się do niej nad ranem, w trakcie zachodu słońca oraz pod koniec żniw.
W tradycyjnych pieśniach Saūli bywa określana jako „złote jabłko” lub „złota jabłoń”.
Słońcem (Saule) opiekują się dwaj bracia bliźniacy – Synowie Dievsa – Gwiazda Poranna (Jutrzenka) i Gwiazda Wieczorna. Ich imiona to Auseklis – Gwiazda Poranna oraz Szweistiks – bóg wieczoru, bóg gwiazd. Obydwaj „podkochują” się w Saule i współzawodniczą o jej wdzięki.
Saūli – pruska bogini słońca – jest mocno związana z kołem, tańcem. Czasem mówi się o niej „toczące się Słońce”, w pieśniach solarnych słońce często tańczy, kąpie się, skacze, igra, raduje się, itp.
Ma to miejsce nie tylko podczas letniego przesilenia, również 13 grudnia słońce podczas swego Powrotu słońce raduje się i tańczy. Tańczy również podczas świąt takich jak równonoc jesienna (Aīniskwas deinā), wiosenna (Swākstas deinā).
Zresztą właśnie podczas przesileń oraz równonocy mają miejsce Jej główne święta. Gdy jesienią dni stają się krótsze, Saūli słabnie w swej walce przeciwko siłom ciemności. Zaklęcia i rytuały odprawiane w tym czasie mają na celu pomóc jej i umocnić ją. 30 listopada ma miejsce pierwsze zimowe święto związane z rozpoczęciem okresu oczekiwania na „Powrót Słońca” (pagaūsenis gēisnas Sauliswārstan). Natomiast obchody święta „Powrotu Słońca” rozpoczynają się pod koniec grudnia i trwają do 6 stycznia. Między 18 a 26 grudnia ma miejsce Zēimas Sāulisstalisnā, okres „stania słońca“.
Kolo bylo symbolem słońca, symbolem Slowian ale i buddyzmu.
